Blog Post Public Affairs

[pic 1]

Lobby in daglicht

Vertrouwen in de Nederlandse politiek is een onderwerp dat de laatste jaren steeds meer aan bod komt. Uit cijfers van het CBS is echter gebleken dat dit vertrouwen allerminst optimaal is. Het is zelfs zo erg gesteld dat de Nederlanders meer vertrouwen hebben in de Europese Unie dan in de Tweede kamer (CBS, 2015). Vele Nederlanders zijn niet tevreden over de mate van transparantie binnen de Nederlandse politiek. Een voorbeeld dat hierbij genoemd kan worden is de invloed van de lobbyisten op de politiek. Om deze invloed meer met de burger te delen, heeft de PvdA een nota genaamd 'lobby in daglicht' opgesteld. Het doel is om openbaar te maken wie er een belang heeft ingebracht en wat ermee is gedaan (NRC, 2015). Oorzaak hiervoor is het feit dat Kamerleden zelf vaak niet bewust zijn van de invloed van lobbyisten (Volkskrant, 2017). Denk hierbij aan de nieuwe donorwet die dit jaar is goedgekeurd door zowel de Eerste als de Tweede Kamer. In hoeverre hebben de lobbyisten invloed gehad op de inwerkingtreding van deze wet? [pic 2]

Een vinger in de pap

Er kunnen verschillende argumenten genoemd worden waarom de lobbyisten in dit geval een aanzienlijke mate van invloed hebben gehad op de uiteindelijke inwerkingtreding. Allereerst kan er namelijk gesteld worden dat de Kamer in Nederland niet beschikt over de financiële middelen en mankracht om zelf voldoende expertise in huis te hebben. Juist hierom bestaat de afhankelijkheid van de expertise van de lobbyisten. Zo hebben in dit geval de Nierstichting, de Nierpatiënten Vereniging Nederland en de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care gezamenlijk gelobbyd voor deze wet om duidelijk te maken wat de feiten en de onwaarheden zijn omtrent dit onderwerp (RTL, 2018). Tevens is er rapport van de Nierstichting voorgedragen waarbij prominente wetenschappers en artsen pleiten voor de werkzaamheid van dit systeem (NRC, 2018). Tot slot zijn er zelfs bijeenkomsten georganiseerd waarbij patiënten aan het woord komen om te vertellen hoe belangrijk de donorwet voor hen is. Het doel hierbij is om de politiek op de hoogte te brengen van alle relevante informatie en de af te wegen belangen. Zonder de hulp van deze lobbyisten kon de Kamer niet beschikken over voldoende kennis van dit onderwerp om uiteindelijk tot besluitvorming over te gaan. De lobbyisten hebben hierin dus een vooraanstaande rol gespeeld.

Daarnaast bestaat er een tweede argument waarom lobbyisten een bepaalde mate van invloed hebben gehad op de inwerkingtreding van de donorwet. Dit argument heeft betrekking op de functie van agendasetting. Verschillende lobbygroepen hebben al geruime tijd aangegeven dat er in Nederland sprake is van een donortekort. Zo bleek in 2015 dat 58 procent van de volwassenen zich nog altijd niet als donor had aangemeld terwijl 71 procent daarvan wel daartoe bereid was (Telegraaf, 2015). Een verbond bestaande uit een coalitie van gezondheidsfondsen, organisaties van medisch specialisten en patiëntenverenigingen pleitte daarom toen al voor een automatische donorregistratie. Gevolg hiervan was dat een delegatie van de Coalitie Orgaandonatie een petitie heeft overhandigt aan de leden van de vast Kamercommissie van Volksgezondheid. Naar aanleiding hiervan heeft de Tweede Kamer vergadert omtrent dit onderwerp (Telegraaf, 2015). Duidelijk is dus te zien dat de Lobbygroepen hier een vinger in de pap hadden, doordat deze wet dit jaar is aangenomen.

'De invloed moet niet overschat worden'.

Toch zijn er ook argumenten te noemen waarom lobbyisten toch niet zo invloedrijk zijn als het bovengenoemde stuk doet vermoeden. Het meest voor de hand liggende argument werd in 2015 gegeven door Jan Vos (PvdA), die stelt dat politici alsnog onafhankelijk zijn en over het algemeen zelf in staat zijn om de verschillende belangen af te wegen. De lobbyisten beschikken namelijk niet over een beslissingsbevoegdheid en kunnen dus eigenlijk alleen maar hopen dat er daadwerkelijk naar hen geluisterd wordt. Daarbovenop komt ook nog eens kijken dat de invloed van lobbyisten eigenlijk niet te meten is, doordat het concept zelf heel moeilijk te operationaliseren is. Het heeft er namelijk alle schijn van dat de lobbyisten in het geval van de donorwet ook daadwerkelijk een flinke invloed hebben gehad, echter kan er nooit volledig bepaald worden wat de mate hiervan is geweest.

Tot slot bestaat er ook nog de mogelijkheid voor de lobbyisten om over te gaan tot het verspreiden van zogenoemd 'nepnieuws' om een bepaald debat te beïnvloeden.  Dit zorgt uiteraard voor tegenstrijdig effect binnen het debat dat de verschillende belanghebbenden voeren. Zo is er ook 'nepnieuws' over hersendood verspreid, wat heeft geleid tot vervuiling van het donordebat. Beïnvloeding gebeurd door onjuistheden en persoonlijke meningen over hersendood, waarbij er beweerd wordt dat patiënten simpelweg nog leven en pijn kunnen voelen wanneer zij hersendood zijn (NRC, 2018). Dit bleek echter niet het geval en dus was het doel van de lobbyisten om het donordebat te beïnvloeden door tegenstrijdige argumenten aan te halen. Lobbyisten lijken dus in die zin minder invloedrijk dan gedacht doordat het dus niet altijd de waarheid is die gesproken wordt, zelfs bij een ingrijpend onderwerp als orgaandonatie..