Greenland Days

AÐ"oferÐ"oir og atvinnulÐ"­f

07.09.04 og 14.09.04

EfnisskrÐ"ÐŽ:

I Tengsl samfÐ"©lags og atvinnulÐ"­fs

II Ð"Ñ›rÐ"Ñ-un atvinnulÐ"­fs m.t.t. tÐ"¦kninnar

III Ð"Ñ›rÐ"Ñ-un Ð"­slensks samfÐ"©lags frÐ"ÐŽ sjÐ"ÐŽlfÐ"Ñ*urftarsamfÐ"©lagi til Ð"Ñ*rÐ"Ñ-aÐ"os kapÐ"­talÐ"­sks Ð"Ñ*jÐ"Ñ-Ð"ofÐ"©lags

IV HvaÐ"o merkir hugtakiÐ"o fÐ"©lagsgerÐ"o?

V Hvers eÐ"olis er Ð"­slenskt efnahags- og atvinnulÐ"­f.

VI Hver er niÐ"ourstaÐ"oa samkeppnisyfirvalda um eigna- og valdatengsl Ð"­ Ð"­slensku atvinnulÐ"­fi?

I Tengsl samfÐ"©lags og atvinnulÐ"­fs

Ð"-ll hÐ"¶fum viÐ"o mÐ"Ñ-taÐ"oar hugmyndir um samfÐ"©lag okkar, atvinnulÐ"­f Ð"Ñ*ess og menningu? Ð"Ñ›essar hugmyndir getum viÐ"o kallaÐ"o kenningu okkar um samfÐ"©lagiÐ"o. ViÐ"o hÐ"¶fum safnaÐ"o upplÐ"Ð...singum um Ð"Ñ*etta samfÐ"©lag meÐ"o reynslu okkar frÐ"ÐŽ barnÐ"¦sku.

Ð"Ñ›essi upplÐ"Ð...singaÐ"¶flun hefur ef til vill ekki veriÐ"o meÐ"o skipulÐ"¶gÐ"oum hÐ"¦tti, en viÐ"o treystum yfirleitt reynslu okkar og dÐ"Ñ-mgreind.

MiÐ"oaÐ"o viÐ"o Ð"Ñ*ann fjÐ"¶lda sem situr nÐ"ÐŽmskeiÐ"oiÐ"o AÐ"oferÐ"oir og atvinnulÐ"­f eru Ð"Ñ*essar kenningar Ð"¦Ð"oi margar og trÐ"Ñ"lega mjÐ"¶g misjafnar. Ð"ЃstÐ"¦Ð"oan er sÐ"Ñ" aÐ"o hver og einn hefur sÐ"­na persÐ"Ñ-nulegu reynslu aÐ"o byggja Ð"ÐŽ Ð"Ñ*egar settar eru fram kenningar um samfÐ"©lagiÐ"o og Ð"­ nÐ"Ñ"tÐ"­ma samfÐ"©lagi er reynsla fÐ"Ñ-lks mjÐ"¶g mismunandi.

Ð"Ñ›rÐ"ÐŽtt fyrir Ð"Ñ*etta eru sumir Ð"Ñ*Ð"¦ttir reynslu okkar sameiginlegir og Ð"Ñ*vÐ"­ mjÐ"¶g lÐ"­klegt aÐ"o viÐ"o gÐ"¦tum aÐ"o minnsta kosti komist aÐ"o sameiginlegri niÐ"ourstÐ"¶Ð"ou eÐ"oa kenningu varÐ"oandi Ð"Ñ*Ð"ÐŽ Ð"Ñ*Ð"¦tti samfÐ"©lagsins sem eru sameiginleg reynsla.

En margir aÐ"orir Ð"Ñ*Ð"¦ttir samfÐ"©lagsins eru utan persÐ"Ñ-nulegrar reynslu hvers og eins og Ð"Ñ*ess vegna verÐ"oum viÐ"o aÐ"o gera okkur Ð"Ñ*Ð"ÐŽ Ð"­ hugarlund meÐ"o Ð"¶Ð"orum hÐ"¦tti. ViÐ"o verÐ"oum aÐ"o leita Ð"ÐŽ nÐ"ÐŽÐ"oir frÐ"¦Ð"oanna, til vÐ"­sindanna, og Ð"­ Ð"Ñ*essu tilviki til fÐ"©lagsvÐ"­sindanna.

Til eru margar frÐ"¦Ð"oilegar kenningar um tengsl atvinnulÐ"­fs og samfÐ"©lags. Ekki er Ð"ÐŽstÐ"¦Ð"oa til aÐ"o rekja Ð"Ñ*Ð"¦r allar hÐ"©r en sumar Ð"Ñ*eirra gera rÐ"ÐŽÐ"o fyrir aÐ"o samfÐ"©lagsgerÐ"oin og Ð"Ñ*rÐ"Ñ-un hennar rÐ"ÐŽÐ"oist af atvinnuhÐ"ÐŽttunum (t.d. Marx).

AÐ"orar kenningar ganga Ð"Ñ"t Ð"ÐŽ Ð"Ñ*aÐ"o aÐ"o menningin, Ð"Ñ*.e. hugmyndir manna, viÐ"omiÐ"o Ð"Ñ*eirra og gildi, rÐ"ÐŽÐ"oi atvinnuhÐ"ÐŽttunum og Ð"Ñ*rÐ"Ñ-un Ð"Ñ*eirra (t.d. Weber).

Og enn aÐ"orar kenningar um tengsl atvinnulÐ"­fs og samfÐ"©lags gera rÐ"ÐŽÐ"o fyrir aÐ"o flÐ"Ñ-kiÐ"o samspil samfÐ"©lagsgerÐ"oar og menningar rÐ"ÐŽÐ"oi Ð"Ñ*vÐ"­ hvernig samfÐ"©lag okkar og atvinnulÐ"­f er og Ð"Ñ*rÐ"Ñ-ast (t.d. Durkheim).

HÐ"©r skiptir mÐ"ÐŽli hver Ð"Ñ"tgangspunkturinn er, Ð"Ñ*.e. hvert sjÐ"Ñ-narhorniÐ"o er og hversu vÐ"­Ð"otÐ"¦k kenningin er.

Er t.d. horft til afmarkaÐ"os sviÐ"os eÐ"oa atvinnulÐ"­fsÐ"Ñ*Ð"ÐŽttar, er sjÐ"Ñ-narhorniÐ"o sÐ"¶gulegt eÐ"oa einungis bundiÐ"o samtÐ"­manum, lÐ"­Ð"oandi stund eÐ"oa framtÐ"­Ð"oinni?

Er kenningunni Ð"¦tlaÐ"o aÐ"o skÐ"Ð...ra afmarkaÐ"oa Ð"Ñ*Ð"¦tti eÐ"oa afmÐ"¶rkuÐ"o sviÐ"o atvinnulÐ"­fsins eÐ"oa Ð"Ñ*rÐ"Ñ-un atvinnulÐ"­fs Ð"­ heild sinni t.d. frÐ"ÐŽ upphafi Ð"ÐŒslands byggÐ"oar?

SvÐ"¶rin viÐ"o Ð"Ñ*essum spurningum skipta aÐ"o sjÐ"ÐŽlfsÐ"¶gÐ"ou mÐ"ÐŽli Ð"Ñ*egar viÐ"o leggjum mat Ð"ÐŽ skÐ"Ð...ringargildi einstakra kenninga um Ð"Ñ*rÐ"Ñ-un samfÐ"©lags okkar, um gerÐ"o Ð"Ñ*ess og menningu, en Ð"Ñ*essir tveir meginÐ"Ñ*Ð"¦ttir samfÐ"©lagsgerÐ"oin og menningin eru grundvallaratriÐ"oi ef viÐ"o Ð"¦tlum aÐ"o skilja samfÐ"©lag okkar, Ð"Ñ*ar meÐ"o taliÐ"o atvinnulÐ"­f Ð"Ñ*ess.

SÐ"­Ð"oar Ð"­ nÐ"ÐŽmskeiÐ"oinu munum viÐ"o fjalla allÐ"­tarlega um Ð"Ñ*essi tvÐ"¶ hugtÐ"¶k, fyrst fÐ"©lagsgerÐ"oina og sÐ"­Ð"oan menninguna, Ð"Ñ*.e. einkum Ð"Ñ*ann hluta hennar sem lÐ"Ð...tur aÐ"o vinnunni eÐ"oa vinnumenninguna. Ð"Ñ›ar verÐ"our einnig komiÐ"o inn Ð"ÐŽ einstakar samfÐ"©lagsskÐ"Ð...ringar eÐ"oa kenningar um samfÐ"©lagsgerÐ"oina og vinnumenninguna.

ViÐ"o skulum byrja Ð"Ñ*essa umfjÐ"¶llun meÐ"o Ð"Ñ*vÐ"­ aÐ"o rekja stuttlega sÐ"¶gulega Ð"Ñ*rÐ"Ñ-un vestrÐ"¦ns atvinnulÐ"­fs og samfÐ"©lags Ð"­ nokkrar aldir. Ð"Ñ™tgangspunkturinn er tÐ"¦knin, Ð"Ñ*rÐ"Ñ-un hennar og Ð"ÐŽhrif Ð"ÐŽ samfÐ"©lagsÐ"Ñ*rÐ"Ñ-unina. M.Ð"¶.o. tengsl