Modern History of Turkey

HIST202 Final çalışma soruları

Birinci Kısım:

Alparslan Türkeş, MGK, Dev-Genç, Milli Nizam Partisi, Kontrgerilla, Milliyetçi Cephe, Talat Aydemir, Türkiye İşçi Partisi, 24 Ocak Kararları, YÖK, DİSK, Saraçhane İşçi Mitingi, Maraş Katliamı, OYAK, Turgut Özal, TÜSİAD, Sivas Katliamı, Tansu Çiller, Susurluk Kazası

Alparslan Türkeş: (1917-1997) Kıbrısta doğdu. Kara Harp okulunu bitirdi. 2. Dünya Savaşı sırasında pan-Türkçü ve Alman yanlısı propaganda yaptı. 1944te tutuklandı ama bir sure sonar serbest bırakıldı. 1948de Harp Akademisini bitirdi. Genelkurmay ve NATO da görev yaptı. 60 darbesinin düzenleyicilerinden ve Milli Birlik Komitesinin radikal üyelerindendir. Kasım 1960’ta Milli Birlik Komitesi’nden tasfiye edilen 14 radikal subay arasında yer aldı. Yeni Delhi’de askeri ataşelik yaptı. Ülkeye döndükten sonra 1965’te Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi’nin başkanlığını ele geçirdi. Kısa bir süre sonra parti, aşırı milliyetçi, Milliyetçi Hareket Partisi’ne dönüştürüldü. 1969-1980 arasında bu partiden milletvekilliği yaptı. 1974-1977 arasında Demirel’in milliyetçi cephe hükümetlerinde başbakan yardımcılığı görevinde bulundu. 1980 darbesinden sonra tutuklanarak yargılandı, siyaset yapması yasaklandı. 1987’de yeniden siyaset sahnesine döndü.

Talat Aydemir: Askerdir. 60ta Koreden döndükten sonar Ankarada Harp Akademisi komutanlığına getirildi. 50’lerin ortalarından itibaren DP hükümetşne karşı gizli tertipler içerisinde aktif şekilde yer aldı ama Mayıs 1960 darbesi sırasında yurt dışındaydı. 22 Şubat 1962de kendi askeri darbesiini yapmaya kalkıştı. Başarısız olunca emekliye sevk edildi. 20 Mayıs 1963 te tekrar darbe yapma girişiminde bulundu. Bu girişimi engellendi. Aydemir yargılanması sonucunda suçlu bulunarak 1964 Temmuzda idam edildi.

Turgut Özal: Malatya da doğdu. İTÜ Elektrik Fakültesini bitirdi. ABD de ekonomi eğitimi gördü. 1965 te Demirelin teknik danışmanlığını yaptı. 1967 de DPT başkanlığına getirildi. 71 darbesinden sonar Dünya bankasında çalışmak üzere Washingtona gitti. 1973-1979 arasında özel sektörde çalıştı. 1979 da başbakanlık özel müsteşarlığına getirilirek ekonomik reform paketinin yürütülmesinde kendisine özel rol verildi. 80-82 arasında generallerin yönetimi döneminde ekonomiden sorumlu başbakan yardımcısı oldu. Bankerler skandalının ardından istifa etti. 1983 te Anavatan partisini kurdu. 1983-1989 arasında başbakanlık yaptı. 1989 dan ölümüne kadar Cumhurbaşkanlığı yaptı.

Tansu Çiller:  İstanbulda doğdu. İstanbulda Boğaziçi Üniversitesi’nde ekonomi okudu. ABD de yükkseklisans ve doktora derecelerini aldı. Sonra kısa bir sure sonar Yale üniversitesinde eğitim gördü. Eşiyle birlikte 80lerde bankacılık ve gayrimenkul işlerinde servet edindi. Demirel kendisini 1990 da politikaya girmeye ikna ettiğinde Boğaziçi nde ekonomi profesörüydü. Ekim 91 de ekonomiden sorumlu devlet bakanı oldu. Haziran 93te Demirelin halefi olarakDYP liderliğine seçildi. Türkiyenin ilk kadın başbakanı oldu. Başında olduğu koalisyon hükümeti ekim 1995te düştü. 95 seçimlerinde ANAPla olan kaolin kabşnesinde başbakan yardımcısı oldu. Bu da 96 Haziran da düştü daha sonar Refah Partisiyle ortak koalisyonda Erbakanın başbakan yardımcısı olmayı Kabul etti. Bu koalisyon da 1 yıl sürdü.

Dev-Genç:  Mahri Belli önderliğindeki etkin grup Türkiyenin foadal özelliklere sahip bir asyalı toplum olduğunu, proletaryanın hayli zayıf olduğunu ve devrimci değişimin ancak bir aydınlar ve subaylar koalisyonuyla gerçekleşebileceğini ileri sürüyordu. Milli Demokratik Devrim denilen bu akım, 1968de Fikir Kulüpleri Federasyonunun yönetimine hakim oldu ve bu federasyonu kısaltılmış adıyla Dev-Genç diye bilinen “Devrimci Gençlik” örgütüne dönüştürdü.

Kontrgerilla: Solun bastırılmasında, ücret ve silahları ordu tarafından temin edilen sağcı sivillerin yeraltı örgütü olan “Kontrgerilla”nın da rol aldığı anlaşılıyor. Bu örgüt, komünistlerin yönetimlerine el koymaları halinde direnişi örgütlemek amacıyla 1959da Amerikalıların yardımıyla kurulmuştu. Halk kontrgerillanın varlığından 20 yıl sonar Ecevit başbakanken haberdar oldu.(1980lerde, öteki NATO ülkelerinde de, İtalyadaki “Gladio” gibi, benzer faaliyetlerin varlığı daha büyük bir açıklık kazandı.)

Milliyetçi Cephe: Demirel, AP, MSP, MHP, CGP ve DP den ayrılan bazı bağımsızlardan oluşan ve kendini Milliyetçi Cephe olarak ilan eden bir koalisyon toplamayı başardı. Demirel bu partileri ancak bakanlık rüşveti vererek işbirliğine razı edebildi. Bunun sonucunda 30 bakandan müteşekkil geniş bir kabine kuruldu. Koalisyondaki partiler özelliklede MSP ve MHP, Demirelin kendilerine bağımlı olduğunu çok iyi bildiklerinden, nüfuzlarını aşırı ölçüde kullanıyorlardı. Kendi bakanlıklarında görülmemiş şekilde hakimiyet kuruyorlardı. Koalisyon 77 seçimlerine kadar bütünlüğünü korudu. 77 seçimlerinden sonar Demirel 2. Bir Milliyetçi cephe koalisyonu kurdu. Bu koalisyonda MHP ve MSP nin etkisi dahha da artmıştı. Artan kargaşa ortamında AP milletvekillernin partiden ayrılmasıyla koalisyonun sunu geldi.

Türkiye İşçi Partisi: Eski Kemalist kalıbın açıkça dışında kalarak ortaya çıkan ilk parti TİP tir. Parti Şubat 1961 de bazı sendikacılar tarafından kurulmuştu ama faaliyette kaldığı sure içerisinde etkin ve sürükleyici üyesi, yazar, kukukçu vve eski öğretim üyesi Mehmet Ali Aybar olacaktı. Parti kendisine İngiliz İşçi partisini örnek almıştı. TİP in önemi, siyasal gücünde ya da topladığı oylarda yatmıyordu. Hiçbir genel seçimde %3 den fazlasını alamamışladı ve koalisyon hükümetine katılmamışlardı. Bu partinin önemi daha çok, seçimlerde yarışan gerçek ideolojik temele sahip ilk parti olmasıydı. Varlığıyla digger partileri ideolojik açıdan kendilerini daha açık seçik tanımlamaya zorladı. 60larda TİP, birçok genç entelektüelin desteğini almış ve sonradan çok sayıda gruba bölünecek olan Türk soluna bir çeşit laboratuvar vazifesini görmüştü. Ayrıca yasadışı TKP nin çok sayıda nemli kadro üyesine yasal bir yuva hizmeti de görmüştü. 4. Parti kongresinde “kürt halkının demokratik özlem ve isteklerini” desteklemeyi dile getiren bir öneriyi Kabul edince 20 Temmuzda kapatıldı.